Efnahagslíf í rústum

Ekki þarf að rekja fyrir lesendum hvernig Ísland fór úr þeirri stöðu að vera hagkerfi þar sem kaupmáttur var einn sá mesti í heiminum og yfir í hagkerfi þar sem kaupmátturinn er tugum prósenta lægri en áður eins og hendi væri veifað.

Heimskreppa á fjármálamörkuðum sópaði hluta af íslenska hagkerfinu á haf út og skyldi eftir grunninn sem við höfum byggt á alla síðustu öld.
Við íslendingar áttum okkur ekki á því að hversu sterk staðan okkar er þrátt fyrir þetta mikla áfall. Íbúar þessa lands er afar lánssamir að því leyti að landið er geysilegt ríkt af náttúruauðlindum sem mun tryggja trausta afkomu þjóðarinnar. Okkar grunnur liggur í framleiðslu og útflutningi sem er lykillinn að því að við getum verið frjáls þjóð í fallegu landi. Nýjustu útflutningsgreinarnar eru m.a. hugbúnaðargerð, leikjaframleiðsla og hönnun af ýmsu tagi. Þetta eru greinar sem ekki ganga á auðlindir landsins en bæta miklu við þjóðarframleiðsluna.

Nú gæti einhver verið farinn að velta fyrir sér titlinum á pistlinum, hann er ekki í samhengi við það sem hér að ofan greinir. Hann er samt ábending um raunverulega áhættu sem við stöndum frammi fyrir. Það er þessi áhætta sem tifar eins og tímasprengja og hefur gert allan tímann frá hruninu, nú er hins vegar farið að styttast í að afleiðingarnar verði sýnilegar.
Það sem ég er að tala um er sú staðreynd að við erum að smá saman að breyta öllu hagkerfinu í vaxtavinnuvél fyrir lánadrottna. Eftir að skuldir heimila og fyrirtækja tvöfölduðust með falli krónunnar þá höfum við beitt ýmsum brögðum til að fresta verkjunum. Við frystum lánin, við smíðuðum teygjulán, við greiddum bara vexti og slepptum höfuðstólnum. Nú er þessi tími liðinn og alvaran tekin við.

Í hagkerfi sem gengur vel þá ferðast hver króna allt að 8 sinnum um hagkerfið og skilur eftir sig verðmæti í hverri ferð. Til að skýra þetta aðeins: Jón kemur og kaupir eldsneyti fyrir 5.000, N1 leggur peninginn inní banka, bankinn lánar Sigurði 5.000 til að kaupa sér farsíma, símafélagið leggur peninginn inní bankann og bankinn lánar Guðrúnu fyrir nýju barnarúmi, húsgagnaverslunin leggur peninginn í banka og svo framvegis. Þetta er eðlilegt og heilbrigt hagkerfi sem snýr hjólum atvinnulífsins og skapar störf og þjóðarframleiðslu.
Þessi hringrás er hins vegar að breytast og það hratt. Ferillinn sem fer í gang er eitthvað á þessa leið að peningarnir sem renna í gegnum hagkerfið enda inní bönkunum sem koma þeim ekki aftur út í hagkerfið. Ástæðan fyrir því að peningarnir komast ekki aftur útí hagkerfið er sú að stærsti hluti atvinnulífsins og stór hluti heimila er of skuldsettur og því ekki lánshæfur.

Það þýðir að krónurnar hætta að ferðast og skapa störf og þjóðarframleiðslu í leiðinni. Þegar kaupmáttur hefur dregist jafnmikið saman og raun ber vitni þá hefur atvinnulífið ekki hagnað til að byggja upp og endurnýja búnað, heimilin geta ekki viðhaldið eignum sínum og eða endurnýjað. Allt laust fé fer til að greiða niður skuldir og vexti og krónurnar komast ekki aftur í umferð.
Síðan gerist það ofaní kaupið að bankar leysa til sín einhver fyrirtæki með því að breyta skuldum í hlutafé. Þá gæti einhver haldið að björninn væri unninn, þ.e.s.a. skuldir hafa lækkað og því gæti félagið fjárfest í rekstrinum, það virkar samt ekki þannig. Eigandinn þarf að fá arð af sinni eign þannig að laust fé félagsins rennur til bankans sem arður og festist þar.

Til lengri tíma þá ber allt að sama brunni, neysla dregst mikið saman og störfum fækkar enn. Færra fólk stendur undir verðmætasköpuninni og þá er borin von að hægt sé að halda uppi því velferðakerfi sem við gjarnan viljum búa við.
Hærri skattar gegna nákvæmlega sama hlutverki og of mikil skuldsetning. Hið opinbera tekur ráðstöfunarfé frá fjölskyldum og færir í ríkissjóð sem á endum nýtir peningana til að greiða laun til opinberra starfsmanna sem síðan greiða skuldir sínar við lánastofnanir og peningarnir sitja þar fastir.

Það er ekki samt þannig að allir landsmenn séu svo skuldugir að þeir hafi ekkert fé á milli handa sem betur fer. Það er hins vegar svo mikil óvissa um framtíðina að flest hugsandi fólk sem gæti verið virkt í hagkerfinu heldur að sér höndum vegna óvissunar og stöðugra hótana um enn frekari skattahækkanir og atvinnumissir gæti verið handan við hornið.
Svo merkilegt sem það hljómar þá er besti tíminn til að stofna fyrirtæki einmitt núna í miðri kreppu, það er hins vegar varla hægt að mæla með því við nokkurn mann vegna þess að andrúmsloftið er andsnúið fyrirtækjarekstri.

Það hefur ekki verið á stjórnvöldum að heyra að þau telji mikilvægt að auka verðmætasköpun til að spyrna gegn hratt minnkandi kaupmætti, þau telja hins vegar brýnt að kynjagreina vandann.
Þegar allt kemur til alls þá snýst velferðin um að afla meiru en við eyðum, þegar samdráttur verður þá þarf að leita allra leiða til að auka kraftinn í atvinnulífinu en ekki öfugt.

Það má sjá skýra efnahagsleg niðurstöðu í kosningunum um helgina.
Langstærsti hluti hins efnahagslega tjóns varð á höfuðborgarsvæðinu, það er þar sem mestar breytingar urðu á hinu pólitíska landslagi. Kjósendur láta ekki bjóða sér að öll þeirra framtíð sé í uppnámi vegna aðgerða eða aðgerðaleysis, þeir heimta árangur og breytingar. Þegar horft er til landsbyggðarinnar þá skýrast línur verulega.
Íbúar á landsbyggðinni búa yfir mikið betri jarðtengingu en borgarbúar. Það gera þeir vegna þess að framleiðslugreinarnar hafa ávallt verið hryggsúlan í þeirra lífi og án uppskeru verða ekki til nein verðmæti. Þetta skilur landsbyggðin betur en aðrir auk þess sem þeim var ekki treyst fyrir erlendum lánum í sama mæli og okkur hinum og því kemur hrunið mikið minna við þeirra stöðu en ella.

Hvaða skilaboð komu frá landsbyggðinni í kosningunum? Kjósendur höfnuðu ríkishyggju vinstri aflanna og kusu með verðmætasköpun með því að kjósa Framsóknarflokkinn og Sjálfstæðisflokkinn í stórum stíl. Hvergi er skýrara kveðið uppúr með þá staðreynd að án þess að hlúa að atvinnulífinu með öllum ráðum verður engin velferð.
Framundan eru erfiðustu kjarasamningar í langan tíma. Atvinnurekendur hafa sjaldan verið í veikari stöðu til að bæta kjör sinna starfsmanna og á sama tíma seilast stjórnvöld stöðugt lengra ofaní launaumslagið með tilheyrandi tjóni fyrir hagkerfið allt. Kaupmáttur á Íslandi verður að aukast og það hratt, það verður ekki gert með þeirri hugmyndafræði sem nú ræður ríkjum.

Íslendingar eru vel upplýst þjóð og þeir vita að verðmætin verða ekki til bloggheimum eða í sjónvarpinu.



Hermann Guðmundsson

Ekki Töff Glæpamenn

Reglulega berast fregnir af glæpum og ránum sem hafa átt sér stað á Norðurlöndunum. Oft eru glæpirnir „alvöru“; eins og í bíómyndunum. Glæpirnir virðast

úthugsaðir og mikið í þá lagt. Notaðir eru flóttabílar, fjárhæðirnar hlaupa á milljörðum og oftar en ekki stendur löggan á gati við að finna

glæpamennina. Mikið hlýtur að vera spennandi að vera lögga á Norðurlöndunum. Fyrir stuttu var sagt frá því hvernig þrír menn rændu uppboðshús í

Stokkhólmi. Þeir voru vopnaðir byssum og ruddust inn og rændu skartgripum fyrir 12 milljónir sænskra króna. Svo komust þeir undan á bíl sem fannst

mannlaus. Über-töff alveg. Og hver man ekki eftir Munch-málinu frá árinu 2004? Tveir þjófar löbbuðu inn á Munch-listasafnið, annar ógnaði gestum og

vörðum með byssu á meðan hinn fór og tók niður tvær myndir, önnur þeirra var þekktasta verk Munchs, Ópið. Norsk yfirvöld dæmdu þrjá menn tæpum tveimur

árum seinna, í maí 2006, fyrir glæpinn, þrátt fyrir að finna ekki málverkin. Þau fundust síðan í ágúst sama ár en hvort réttu mennirnir sitja inni

liggur ekki fyrir. Ekki má gleyma frændum okkar Dönunum. Þeir eru með Vítisenglagengi þar sem notaðar eru basúkkur og handsprengjur þegar sýður upp úr

milli gengja. Mjög töff.

Glæpamenn á Íslandi eru hinsvegar ekki mjög töff. Rán á Íslandi snúast sjaldnast um að stela af þeim ríku, sem fólki finnst hvort sem er eiga makleg

málagjöld skilið. Almenningur fær fregnir af glæpum í fjölmiðlum sem snúast um mál eins og þegar tveir einstaklingar hittast í annarlegu ástandi og

annar drepur óvart hinn. Unglingsstúlkum sem afgreiða í sjoppum er ógnað með sprautunál og ræningjarnir komast undan með 2000 kall. Glæpir – já, töff –

nei. Þeir sem eru að verki eru yfirleitt góðkunningjar löggunnar, þannig að lítið er um spennandi, óupplýst glæpamál hér nema kannski Geirfinnsmálið sem

reyndar er orðið gamalt og þreytt. Það sem kemur næst þarf engan að undra og eru ekki nýjar fréttir. Glæpamenn landsins sitja í bönkunum og nú eftir

hrun hafa komið fram nýjar leiðir til að ræna og blóðmjólka fólk. Ránin fara fram um hábjartan dag og eru hvorki dularfull né spennandi. Burtséð frá

öllu því svínaríi sem átti sér stað fyrir hrun eru bankarnir komnir með nýjar vinnureglur: „Höldum í gömlu skuldarana og höfum af þeim allar þeirrar

krónur.“ Þá er verið að meina í viðbót við þær sem þeir hafa haft af þeim í gegnum árin. Þó bankarnir séu ekki enn í eigu útrásarvíkinga sem létu búa

til vafasamar vinnureglur í bönkunum þá eru sömu vinnureglur við lýði og þar er ekkert að breytast.

Reynslusaga ungrar konu
Ein saga sem á sér ábyggilega hliðstæðu: Ung kona á uppleið, einstæð með börn, útskrifast úr skóla með fína gráðu. Þessi kona hefur alla tíð búið í

leiguhúsnæði, en sér fram á að þurfa að velja sér fasta búsetu þar sem börnin eru að byrja í skóla. Litla fjölskyldan býr saman í of litlu leiguhúsnæði

sem því miður er á sölu og getur þeim verið sagt upp leigunni hvenær sem er. Hvað er þá hægt að gera? Ókei. Hún er í fínni vinnu og aukavinnu og á

inneign í banka og sér fram á að geta keypt sér íbúð. Með útreikningum sér hún að viðráðanlegt er að yfirtaka lán á íbúð sem hún hefur augastað á.

Tilboð og gagntilboð eru gerð og allt er klappað og klárt og farið er í greiðslumatsferli í bankanum.

Íbúðin sem um ræðir er eign Íslandsbanka, yfirveðsett, og er búið að fá vilyrði bankans um afskriftir og annað – þessi skitnu 10% sem bankarnir eru að

bjóða af einskærri gæsku sinni. Konan fær svo símtal frá bankanum daginn eftir þar sem henni er tjáð „að þetta líti bara alls ekki vel út.“ Hún fær

yfirlitið sent á tölvupósti og sér þar stórkostlegar villur, því allar tölur eru mjög óraunhæfar og alls ekki í samræmi við það sem hún hefur áætlað.

Reiknað er með hámarksframfærslu barna, heilum 25% ofan á það sem Ráðgjafarstofa heimilanna mælir með. Einhverjum lið sem kallaður er „öryggismörk“

hefur bankinn bætt inn í greiðslumatið og hljóðar hann upp á 31.000 krónur aukalega á mánuði. Barnabætur eru lækkaðar um 30.000 kall á mánuði og

vaxtabætur eru ekki teknar inn í dæmið, þrátt fyrir að þær séu vissulega í formi peninga á bankareikningi. Launin eru lækkuð, þrátt fyrir að fyrir liggi

staðfesting yfirmanns á hærri tekjum. Verktakavinnu sem ekki þarf að gefa upp strax má alls ekki taka með. Í stuttu máli sagt; greiðslumat bankans segir

að þar sem afborganir fari yfir 35% á mánuði af heildartekjum, en bankinn reiknar út að greiðslubyrðin sé 48% á mánuði, fái hún ekki greiðslumat. Hún

pantar tíma hjá yfirmanni þjónustufulltrúans og fer með útreikninga sína á Exelskjali. Á hennar pappírum sést greinilega að útreiknuð prósenta sem færi

í afborgun á íbúðinni er einungis um 31% á mánuði. Hvað hefur gerst hérna? Gerði bankinn mistök? Mistök í útreikningi?

NEI.

Bankinn gæti leiðrétt greiðslumatið og sett inn réttar tölur á launum og þáttum sem teljast til tekna. Bankinn sem slíkur gæti samþykkt greiðslumatið á

þeim forsendum. Þrátt fyrir það er málið ekki í höfn því vandinn er sá að samþykkt greiðslumat bankans er sent fyrir sérstaka lánanefnd. Lánanefndin sér

það að seljendurnir, sem eru útivinnandi hjón, eru „öruggari“ greiðendur en einstæða móðirin. Bankinn rígheldur í seljendurna og samþykkir ekki sölu

íbúðarinnar. Enda er íbúðin yfirveðsett sem þýðir hærri afborganir á lánum fyrir íbúðareigandann og bankanum líkar heldur ekki að þurfa að afskrifa.

Seljandi þessi sem um ræðir hefur fengið nokkur tilboð í eignina en alltaf hefur bankinn vísað málum frá, þrátt fyrir að markaðsvirði eignarinnar sé

langt undir því sem hvílir á henni. Bankinn svíkur loforð sín um afskriftir á áhvílandi lánum og þrátt fyrir fullkomið greiðslumat eru þeir með sérstaka

lánanefnd sem hefur ýmsar leiðir til að hafna tilvonandi kaupendum, t.d. með geðþóttaákvörðunum um öryggismörk og ósanngjarnt álag á viðmið til

framfærslu. Segjum svo að bankinn samþykki greiðslumat vegna yfirtöku láns. Kaupandinn hefur þá ekkert val og fær ekki gamla lánið sem hvíldi á íbúðinni

og var á ágætum (a.m.k. viðráðanlegum) vöxtum. Hann fær hinsvegar nýtt vaxtalán með breyttum kjörum og þyngri greiðslubyrði; fyrsta árið fær hann

„afslátt“ eða lánið á 5,75% vöxtum, annað árið ber 6,75% vexti og á þriðja ári og öll árin þar á eftir ber lánið 7,75% vexti. Það þýðir fyrir hinn nýja

kaupanda aukna vexti, kostnað og margfalt þyngri greiðslubyrði. Kaupandinn á reyndar val um hvort hann vill fasta vexti eða breytilega vexti, en hvort

tveggja er mikil áhætta meðan ástandið er eins og það er.

Hjónin sem þrá að losna við yfirveðsetta íbúð eiga engra annarra kosta völ en að hætta að greiða af íbúðinni, sem er þó hægara sagt en gert, þar sem að

bankinn veit fyllilega að leigjandi er til staðar í íbúðinni. Þau eru föst í fjötrum eignarhalds bankans. Ef hjónin ákveða að hætta að greiða af

íbúðinni neyðist bankinn til að leyfa sölu og afskrifa eða þá að bankinn tekur til sín íbúðina með því að leysa hana til sín á uppboði. Hvað hefur

bankinn að gera við slíkt safn af íbúðum, því sannarlega mun hann eignast safn af íbúðum á komandi misserum með þessum aðferðum? Eru þeir að bíða eftir

að markaðurinn taki við sér og selja svo eignasafnið til fjárfesta og hirða mismuninn sjálfir? Hvað með eðlilegt flæði á fasteignamarkaðnum? Eða

samfélagslega ábyrgð bankanna?

Eins og staðan er í dag hafa lánastofnanir enga samfélagslega ábyrgð á herðum sínum. Þær geta varla tapað fyrr en búið er að elta viðkomandi skuldara út

fyrir gröf og dauða. Lánastofnanir hafa verið að ráðleggja fólki að taka hærri lán á húsin sín til að kaupa stærri og betri bíla til að ná upp í einhver

útlánamarkmið bankanna. Fólk hefur grandalaust tekið við slíkum boðum og situr nú í svo stórri súpu að einstaklingar munu aldrei ráða við vandamálið á

einni starfsævi. Lánastofnanir og bankar bera enga ábyrgð á gjörðum sínum.

Endalaust á eftir einstaklingum
Ef kerfið okkar væri á þá vegu að aðeins væri hægt að ganga að húseigninni en ekki að skuldaranum umfram húseignina þá hefðu bankarnir ekki stundað slík

viðskipti – þeir hefðu passað uppá hverja krónu og séð til þess að húseignirnar væru örugglega þess virði sem getið var um í kaupsamningi. Þeir hefðu

t.d. aldrei lánað erlenda krónu til venjulegs Íslendings sem hefur tekjur í krónum. Einfaldlega vegna þess að áhættan væri of mikil fyrir bankann. En

eins og kerfið býður upp á er áhætta þeirra mjög lítil því hægt er að eltast endalaust við einstaklinga- ábyrðin er ekki takmörkuð og því þurfa

bankarnir ekki að hugsa um sveiflur í gengi krónunnar og vita að þeir geta endalaust sótt verðbætur ofan í vasa þeirra sem taka verðtryggð lán. Með því

að fella gengi krónunnar tókst bönkunum að tryggja sér gífurlega hækkun á innlendum eignum sínum- þessi hækkun var skráð sem hagnaður og þar af leiðandi

greiddur út sem bónus til yfirmanna. Þetta skapar ójafnræði á milli samningsaðila og gæti talist á gráu svæði. Með því að takmarka ábyrgðina við

húseignina eða bílinn sem lánið er lánað út á þarf bankinn að gera allt sem hann getur til að valda stöðugleika í fjármálalífinu til að tapa ekki á

útlánum sínum. Þetta væri allra hagur.

Þannig hefði bankinn verið knúinn til að taka samfélagslega ábyrgð á gjörðum sínum og vandað sig við að lána ekki of hátt hlutfall af eigninni og að

öllum líkindum alls ekki í erlendri mynt. Þetta myndi koma í veg fyrir gjaldþrot hundruð heimila.

Svo aftur sé vikið að glæpamönnunum, þá er glæpur gegn vinnandi fjölskyldum á landinu glæpur sem ekki borgar sig. Slíkur glæpur er lágkúrulegur, eins og

að ræna veskjum af gömlum konum eða að stela söfnunarbauknum í kirkjunni. Að halda fjölskyldum í heljargreipum bankans sem hirða ekki um annað en sig og

sinn gróða getur ekki gengið til lengdar. Nýleg frétt á mbl.is vísar í skýrslu Seðlabankans;

Efnahagur heimila hefur orðið fyrir verulegum skakkaföllum í kjölfar bankahrunsins, gengislækkunar krónunnar og verðbólgukúfsins sem henni fylgdi. Í

skýrslunni er vísað til rannsóknar á stöðu heimilanna sem kynnt var í apríl [2010] en þar kom fram að 23% heimila séu líkleg til að lenda í

greiðsluerfiðleikum og þurfi á frekari úrræðum að halda. Tæplega 40% skuldugra heimila eru með neikvæða eiginfjárstöðu í húsnæði. Heimilin hafa þurft að

laga sig að breyttum aðstæðum, draga úr einkaneyslu, selja eignir og endurskipuleggja skuldir til þess að vinda ofan af þeirri stækkun efnahagsreikninga

sem einkenndi aðdraganda fjármálakreppunnar.


Þetta eru hræðilegar fréttir og það þarf engan vísindamann til að sjá í hvað stefnir. Auðvitað viðgengst ýmislegt á Norðurlöndunum líka. Það er ekki

málið. Íslendingar eru bara orðnir úrvinda að reyna að láta enda ná saman og eru í stöðugri baráttu við bankann sem hefur sínar eigin reglur og viðmið.

Bankinn gefur sér alls kyns forsendur sem eru einfaldlega ekki réttlætanlegar. Almenningur krefst þess að fleiri verði dregnir til ábyrgðar og að

vinnulagsreglum og bankalögum verði breytt – til hagsbóta fyrir heimilin.

Bæ bæ, gamla Ísland!

Trommur og kjuðar. Pottar og pönnur. Simbalar og gong. Ruslafötur og kökuform. Við stóðum framan við Alþingishúsið og börðum á þetta allt saman. “VANHÆF RÍKISSTJÓRN! — BANG! BANG! BANG!” Við börðum okkur saman, slógum taktinn og slógum frá okkur. Búsáhaldabyltingin tókst vonum framar. Stjórnin féll á sjöunda degi.

Aldrei áður hefur annað eins sést á Íslandi. Loksins fór langþreyttur landinn út á götu, kveikti elda og lét í sér heyra. Þingheim rak í rogastans, þjóðin var mætt í Alþingisgarðinn, og ríkisstjórnin sat sem lömuð undir hrópum hennar. Látum ekki vonsvikna ráðherra, málgagn þeirra og fréttastofur gamla Íslands, ljúga að okkur ástæðum stjórnarslita. Hér varð bylting og ekkert annað, líkt og aðeins erlendir miðlar hafa greint frá. “Skríllinn” sigraði “fína fólkið”. Stjórnin féll fyrir reiðiöldu samfélags á heljarþröm. Staða hennar var orðin slík að hún lyppaðist niður fyrir eggjakasti og pottaglamri. Ég legg til að skjaldarmerki hins nýja lýðveldis verði pottur og sleif.

Við vorum búin að taka umræðuna. Búin að skrifa greinarnar. Búin að blogga okkur í hel og fylla Fesbókina. Við vorum komin handan við orð og ræður. Og slógum bara taktinn. Og allir vissu hvað átt var við. Allir skildu — að lokum meira að segja hin “taktlausa ríkisstjórn”, eins og Guðmundur Andri kallaði hana á Austurvelli síðasta laugardag.

Hún er fallin.

En ekki er allt búið enn. Ekki má gefast upp þótt þessi sigur sé í höfn. Við viljum breytingar. Við viljum nýtt Ísland. Við viljum kveðja það gamla. Gamla fúla flokksveldið. Við viljum nýtt upphaf.

Maraþontrommudansinn við þinghúsið var magnaður á köflum. Fólk komst í hálfgerðan trans og stemmningin varð um tíma hundheiðin og skemmtileg. Einhver hafði orð á því að tekist hefði með eldi og afrískum takti að magna seið sem særði fram Íslands helgustu vætti. Landvættirnar voru komnar í lið með mótmælendum og því fór sem fór. Og þjóðin trommaði með allan tímann, þótt heima sæti. Fólkið í landinu. Sem vildi fá landið sitt aftur.

En það var reynt að þagga niður í liðinu. Allt reynt til að slökkva eldinn. Þið eruð að ráðast á veikan mann. Haldið þið að eitthvað betra taki við? Þið eruð að trufla okkur í miðju verki. Verkefnin framundan eru brýn. Vernda þarf heimilin í landinu. Kosningar tefja fyrir uppbyggingarstarfinu.

Og hvað voruð ÞIÐ að gera sem ekki mátti trufla ykkur við? Jú, þið þurftuð að lægja öldurnar í flokknum, berja saman ríkisstjórnina, undirbúa landsfund, ákveða ykkur í sambandi við Evrópumálin og kjósa nýjan formann.

Gef oss a breik.

Þvert á móti þurfti að vernda heimilin í landinu fyrir ykkur. Þið voruð að trufla okkur í miðju verki. Og á hverjum degi réðust þið á þann veika mann, sem íslenskt samfélag er, með því að sitja áfram. Þið gátuð ekki ráðið við vandann því þið sjálf voruð vandinn. Þið bjugguð hann til. Ríkisstjórnin sem sat aðgerðarlaus og horfði á bankana vaxa og bankana hrynja. Rikisstjórnin sem sat áfram í rústunum og var hvorki tilbúin að fórna biskup né peði af ótta við að Flokkurinn myndi klofna á meðan þjóðin klauf sig í herðar niður af örvæntingu yfir aðgerðarleysinu. Ríkisstjórnin sem sat og horfði á landræningjana flytja þjóðarauðinn úr landi, á kviðfeitum einkaþotum, og leggja inn á reikninga á eyjum sem finnast ekki á korti því þær eru ekki eyjar heldur sjóræningjaskip.

Því hér var framið bankarán með öfugum formerkjum. Bankarnir rændu þjóðina. Og munurinn á Bankaráninu og Tyrkjaráninu er sá að hið síðarnefnda sendi nokkra tugi Íslendinga í ánauð en hið fyrrnefnda sendir alla þjóðina í ánauð.

Við viljum nýtt upphaf. Nýtt Ísland. Nýtt lýðveldi. Segja bless við það gamla.

Á frægum hitafundi Samfylkingarfélagsins í Reykjavík, sem haldinn var í Þjóðleikhúskjallaranum, steig Helgi Hjörvar í pontu og sagði kröfuna um afsagnir ráðherra Samfylkingar fáránlega. “Það er fáránlegt að okkar fólk segi af sér á meðan Sjallarnir gera það ekki.” Semsagt: Á meðan hinir eru bíræfnir verðum við það líka.

Þarna var gamla Íslandi rétt lýst. Flokkurinn fyrst og landið svo. Það er þessi hugsun sem þarf á haf út. Bæ bæ, gamla Ísland!

Og viku síðar, þegar Geir Haarde hafði stigið til hliðar, gat hann ekki einu sinni þá sagt það hreint út í sjónvarpsviðtölunum að hann hefði verið tilbúinn að fórna Davíð til að forða stjórnarkreppu. Forgangsröðunin var skýr. Fyrst Davíð, svo flokkurinn, loks Ísland.

Bæ bæ, gamla Ísland!

Í trommubyltingunni tóku sér margir kjuða í hönd, sleifar og þvottabursta. Miðaldra karlar eins og ég, framsæknar ömmur og bankasviknir afar, glænýjir atvinnuleysingjar jafnt sem fyrrverandi lögreglumenn. En þeir sem slógu taktinn hvað harðast voru kaffihúsakrakkarnir í 101. Klöppum fyrir þeim. (Hvar var verkalýðshreyfingin? Hvar var Lúðrasveit verkalýðsins?) Og hvað tókst trommuleikurunum ungu á einni viku sem heilu þjóðargjaldþroti tókst ekki á fjórum mánuðum?

Þeir felldu ríkisstjórnina. Það eru ótrúleg tíðindi.

Látum þennan undraverða árangur hvetja okkur til dáða. Því allt í einu er allt hægt á Íslandi. Okkar er aflið og okkar er valdið. Höldum áfram að tala, blogga og halda fundi. Lýðræðisbyltingin er hafin. Þjóðfélag þöggunar og sjálfsritskoðunar er dautt. Davíðstíminn er liðinn. Málfrelsið hefur leyst viðskiptafrelsið af hólmi. Annar hver Íslendingur er skyndilega orðinn afbragðs stjórnmálaskýrandi, ef ekki ráðherraefni. Nú er af sem áður var þegar allir þögðu í ótta sinnar stöðu. Þegar Háskólasamfélagið var hræðslusamfélag og gáfaðir menn drógu mann út undir húsvegg trekk í trek, pírðu augun og hvísluðu að manni sannleikanum. “En ÉG get bara ekki sagt þetta, þú skilur…” Nú geta allir talað. Okinu er létt. Verum því stolt af okkur. Og umfram allt: Höldum áfram. Sofnum ekki á verðinum. Notum þetta einstaka tækifæri til að skapa nýtt og betra Ísland.

Því við erum löngu fallin á tíma og nú þarf að taka til hendinni.

Við getum ekki beðið eftir því að kjósa nýja stjórn til að taka við af þeirri sem nú er tekin við. Við getum ekki beðið eftir því að kjósa stjórnlagaþing til að breyta stjórnarskránni. Við getum ekki beðið eftir því að hreinsa út í flokkunum og fá Raddir fólksins inn á þing. (En við þurfum ekki bara nýtt fólk á þing heldur alveg nýja og endurhugsaða stofnun sem heitir Alþingi.) Við getum ekki beðið eftir því að Sjálfstæðisflokkurinn haldi sinn auma landsfund. (Sem að þessu sinni verður haldinn undir kjörorðinu “Við settum Ísland á hausinn”). Við getum ekki beðið eftir því að ráðherrar Samfylkingar þori að mæta á almenna fundi í flokknum sínum. Við getum ekki beðið eftir því að Jóhanna Sigurðardóttir læri á niðurskurðarhníf. Við getum ekki beðið eftir því að Steingrímu Joð fari í þetta MBA-nám sem hann þyrfti svo nauðsynlega að fara í. Við getum ekki beðið eftir því að Sigmundur Davíð fái símann hjá öllum í S-hópnum. Við getum ekki beðið eftir því að Davíð nái að sópa síðustu krónunum út úr bergmálandi tómum Seðlabanka inn á biðlaunareikning sinn. Út með hann strax. Við getum ekki beðið eftir því að Jónas FME Jónsson nái að klára allt rauðvínið sem Kaupþing gaf honum áður en hann hættir 1. mars. Út með hann strax. Við getum ekki beðið eftir því að fá að frysta allar eigur Icesave-snillinganna upp í þessa stærstu skuld í heimi. Við getum ekki beðið eftir því að skuldir Baugs verði skuldir okkar, 3 milljónir á mannsbarn. Við getum ekki beðið eftir því að Jón Ásgeir kaupi alla fjölmiðla landsins og breyti þeim í Skjá einn. Við getum ekki beðið eftir því að Mogginn hætti að angra okkur á morgnana og fari frekar að borga þessa 5 milljarða sem hann skuldar okkur, 16.000 kr. á mannsbarn. Við getum ekki beðið eftir því að Pálmi Haraldsson nái að trappa sig niður úr því að eiga allar ferðaskrifstofur á Norðurlöndum í það að eiga “bara” allar ferðaskrifstofur á Íslandi. Við getum ekki beðið eftir því að Sigurður Einarsson leggi niður þróunaraðstoð sína við Jómfrúareyjar. Við getum ekki beðið eftir því að Ólafur Ólafsson og Finnur Ingólfsson skili okkur bankanum sem þeir rændu af okkur. Við getum ekki beðið eftir því að Sigurjón Þ. Árnason nái að hreinsa burt öll fingraförin sín úr Landsbankanum. Við getum ekki beðið eftir því að Bjöggi Thor græði ennþá meira á rýrnun krónanna í veskjunum okkar. Við getum ekki beðið eftir því að Árni Matt og Árni Johnsen hefji sína ógnarspennandi prófkjörsbaráttu. Við getum ekki beðið eftir því að Gummi Steingríms nái að troða sér í gamla götótta jakkann hans afa síns. Við getum ekki beðið eftir því að málverkið af Bjarna Benediktssyni verði hengt upp við hliðina á málverkinu af Bjarna Benediktssyni. Og við getum alls ekki beðið eftir því að Hannes Hólmsteinn klári nýju bókina sína, “Hvernig getur Ísland orðið fátækasta land í heimi?”

Því nú verður ekkert eins og það áður var. Bæ bæ, gamla Ísland!

Við þurfum nýja stjórn. Nýja hugsun. Nýtt lýðveldi. Nýtt Ísland.

Við þurfum að taka í skottið á fortíðinni og gera hana upp í einum grænum. Við sjáum það nú að sumir bissnessmanna okkar voru lítið annað en glæpamenn og fráfarandi ríkisstjórn sú lögga sem brást. Og enginn treystir rannsóknarnefnd sem skipuð var af henni til að rannsaka, meðal annars, mistök hennar. Þess vegna þarf nýtt fólk. Hraust fólk og hraðar hendur. Yfirheyrslurnar eiga að hefjast á morgun. Og við eigum að kalla til erlenda sérfræðinga.

Hér kom á dögunum Willem Buiter og sagði okkur sannleikann um okkur sjálf, svo allir skildu. Hann ku vera boðinn og búinn að hjálpa. “Just call me, and I’ll jump on a plane.” Afhverju er ekki búið að tala við hann? Afhverju í ósköpunum er enn ekki hlustað á fólkið sem varaði við á sínum tíma og nú hefur sannast að hafði rétt fyrir sér? Þorvaldur Gylfason. Vilhjálmur Bjarnason. Afhverju eru þeir ekki kallaðir til ráðgjafar við stjórn landsins?

Síðan þarf að huga að framtíðinni. Við VERÐUM að nota tækifærið til að breyta grundvallarþáttum í stjórnskipun okkar. Og læra af reynslunni. Við megum aldrei aftur gera Ísland að “eins flokks landi” eins og The Times í London lýsti 20 ára ríki Sjálfstæðisflokksins í vikunni. Við megum aldrei aftur fá yfir okkur “valdstjórn” sem tekur hagsmuni sína og Flokksins fram yfir þjóðarhag og stundar óvinastríð í stað hefðbundinna stjórnarstarfa. Því sá sem stjórnar með stríði á alltaf á hættu að kalla hrun yfir þjóð sína og enda sjálfur í dimmum bönker.

Við þurfum nýja kosningalöggjöf. Landið eitt kjördæmi. Kjósendur geti valið fólk á listann sem það kýs, sem þar með úthýsir hinum hræðilegu prófkjörum. Við þurfum að afnema ráðherraræðið og gera stjórnsýsluna gegnsærri. Við þurfum að endurreisa niðurdrabbað og ónýtt Alþingi og endurhugsa starfshætti þess frá grunni. Burt með skrípamyndina af einum manni í ræðustól að tala við tóman sal. Burt með aðstoðarmenn áhrifalausra og burt með öll furðulegu fríin. Og svo þarf að aðskilja löggjafar- og framkvæmdavald.

Það er svo margt sem þarf að gera. En það þarf að gera það NÚNA. Núna er tækifærið. Við megum ekki klúðra því.
Þess vegna þurfum við nýtt lýðveldi. Nýtt Ísland. Látum kröfuna hljóma um landið allt: Bæ bæ, gamla Ísland!



Titill greinarinnar vísar í heiti sýningarinnar Bæ bæ Ísland sem Hannes Sigurðsson, forstöðumaður Listasafnsins á Akureyri, skipulagði í apríl 2008 og fylgdi úr hlaði með formála sem var aðeins nokkrum mánuðum á undan samtíma sínum.

HH.

Það er ekki nóg að kjósa og skipta um andlit bara

Það er ekki nóg að kjósa og skipta um andlit bara til að einhverjir aðrir geti tekið við að verma stólana sem virðist vera erfitt að stíga upp úr enda launinn fríin og fríðindinn góð og engar reynslu krafist. Menn sem heimta vinnufrið fyrir þjóð sinni og senda lögregluna út að berja á þjóð sinni og þagga niður í henni. Ja svei. Setja á allkyns lög til dæmis 24 ára reglan og fl ólög.Það virðist nefnilega vera landslög nái ekki til elítunar hér. Kjararáð ætlar ekki að lækka laun æðstu ráðamanna. Ríkisstjórnin ætlar hins vegar að leita lausna til þess að lækka launin. Vá æði um 250.000 á mánuði or sum.Sko af 2millur x 12 eða er það x 13? Skamm. Menn verða auðvitað veruleikafyrtir með svona ofurlaun. Margir eiga bara engan séns hér og hann er jafnvel ekki í boði þó fólk bara gefist upp og langi til að flytja sig um set. Það þarf fólk úr hinum ýmsu stéttum sem hefur í öndvegi manngæsku sanngyrni og er ekki með margföld árslaun hinns venjulega verkamanns á mánuði, ekki mannvonsku boð bönn og græðgi sem hefur verið stefnan hjá atvinnu pólítíkum afhverju eigið þið að hafa það betra en við hinn, getið þið svarað mér því? Við erum jú öll mannleg með okkar vonir væntingar og drauma en sétjum ekki öll við sama borð greinilega, biðlaun eftirlaun og starfsloka samningar hvað er að ykkur ráðamenn auðmenn og fl. Hér þarf enga sérsveit boð og bönn hér þarf þarf bara að hafa að leiðarljósi manngæsku sanngirni og heiðarleika, þá er ekkert að óttast nógu er þetta erfitt nú og verður í nokkur ár því miður. Hér er allt í rjúkandi rúst sem sér ekki fyrir endan á eða hafið þið ráðamenn góðir ekki orðið varir við það, huh, bara spurnig hvað þetta á eftir að versna mikið, sjálfur sé Kúbu fyrir mér, gæti samt orðið verra hér. Skora á þá sem taka við þeim sem sem eru að fara frá borði allsnægta að hugsa sig um tvisvar áður en þið setjist niður að hafa í forgangi hamingju og velferð okkar allra. Takk og meigi okkur öllum ganga vel í baráttuni.
PS: Afsaka allar villur
LVS

Anarchy

Ja herna hér ég skil reiðina í landanum er búninn að eyða stórum hluta af lífi mínu reiður og ýmislegt gengið á, en þessi mótmæli eru að snúast í andhverfu sína meina brennur grótkast skítkast bókstaflega mér er hætt að lítas á þetta ástand það er ljóst. Auðvitað á að mótmæla og ég geri það sé að blekkingar græði spillingaröfl og annað allt mjög allvarlegt er ráðandi hér á mínu svala blauta en fallega friðsama landi. En þetta er ekki hægt af hverju ekki, af því það er ekki hægt.Veljum friðsöm Íslensk mótmæli berjum potta pönnur og aðra dauða hluti, sendum (ráðamönnum) auðmönnum póst öll sem einn við eigum jú flest en þá tölvur og póstur.is kemur jú
bréfum til skila hef reynar reynt þá leið með misvondum árangri(að senda (ráðamönnum) gæti samt virkað ef það eru að berast ca 300.000 bréf á dag 24/7. Hættum að meiða hvort annað það skilar bara sársauka og ég veit það leysir ekkert. Get sagt margt meira en var nýlega kennt að maður þarf ekki að hafa skoðanir á öllu.
Takk PS:
Smá bandaríska. We must get control of the situation

Hyundai

Hyundai Sonata árg 96" 2L ek.120,þús km.
Bensín 2,L blár rafmagnsrúður útvarp og cd.
Ekta vagn fyrir nýjan ráðherra það er ljóst.

Heaven holds the faithful departed

Me young and handsome, now just handsome. This was when computers´s dit not rule the world and i was dreaming of a mobile phone Heaven holds the faithful departed. Because this guy is gone :) ...........................................................................................